O regionie

Obszar położony wzdłuż dolnego biegu Narwi i Bugu położony jest na pograniczu Niziny Północnomazowieckiej i Środkowomazowieckiej, w pasie Nizin Środkowopolskich będących częścią Niziny Środkowoeuropejskiej. Przynależy do kilku mezoregionów fizjograficznych. Na prawym brzegu Narwi, tj. na zachód i północ od niej znajduje się południowy skraj Wysoczyzny Ciechanowskiej. Jej charakterystyczną cechą jest wysoki brzeg rzeczny poprzecinany niekiedy wyraźnymi dolinami niewielkich cieków wodnych rzeźbiących malowniczo krajobraz. Narew i Bug, zanim połączą się pod Serockiem, tworzą osobne mezoregiony - Dolinę Dolnej Narwi oraz Dolinę Dolnego Bugu. To obszary niskie, w dużej mierze zalewowe, gdzie można spotkać liczne starorzecza – pozostałości po meandrach nizinnych rzek. Bardziej na południe, w widłach Narwi i Wisły, leży wschodni fragment nizinnej Kotliny Warszawskiej, mezoregionu o urozmaiconej fizjografii, gdzie dominują charakterystyczne piaskowe wydmy i towarzyszące im niskie, podmokłe tereny. Z Doliną Dolnego Bugu od północy sąsiaduje Międzyrzecze Łomżyńskie, natomiast od południa - Równina Wołomińska. Osadnictwo tych mezoregionów, na terenie bezpośrednio przyległym do wspomnianych już: Doliny Dolnego Bugu oraz Kotliny Warszawskiej, również objęte jest przedsięwzięciem naukowym: “Znad dolnej Narwi i Bugu. Badania Y-DNA rodzin ze środkowego Mazowsza”.

Zróżnicowanie geograficzne poszczególnych części opisanego powyżej terytorium, obok względów kulturowych, gospodarczych i politycznych, miało bez wątpienia wpływ na lokalizację i rozwój osadnictwa, poczynając od epoki pradziejowej, a kończąc na okresie nowożytnym.